Nowe PZP
komentarz żywy
Komentarz do art. 57 ustawy
- Komentowany przepis rozpoczyna oddział ustawy p.z.p opisujący wykonawcę, choć jego definicja zawarta jest w ustawowym słowniczku (art. 7 pkt 30). Wykonawca w rozumieniu ustawy zamówieniowej to osoba fizyczna, osoba prawna albo jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, która oferuje na rynku wykonanie robót budowlanych lub obiektu budowlanego, dostawę produktów lub świadczenie usług lub ubiega się o udzielenie zamówienia, złożyła ofertę lub zawarła umowę w sprawie zamówienia publicznego.
- Art. 57 doprecyzowuje, że o zamówienie mogą się starać tylko ci wykonawcy, którzy z jednej strony nie podlegają wykluczeniu (przesłanki / warunki negatywne), a z drugiej strony spełniają warunki udziału w postępowaniu, które w konkretnym postępowaniu określił zamawiający (przesłanki / warunki pozytywne). Niepodleganie wykluczeniu z postępowania oraz spełnianie warunków udziału w postępowaniu opisywane są łącznie jako kryteria kwalifikacji podmiotowej.
- W szczególności warunki udziału w postępowaniu nie mogą być mylone z kryteriami oceny ofert czy warunkami realizacji zamówienia. Zarówno podstawy wykluczenia, jak i warunki udziału w postępowaniu wiążą się z cechami wykonawcy, a więc odnoszą się do niego jako podmiotu. Pozostałe z wymienionych wiążą się nie tyle z samym wykonawcą, ile ze złożoną przez niego ofertą, a więc mają charakter przedmiotowy.
- Obligatoryjne przesłanki wykluczenia z postępowania zostały uregulowane w art. 108. Każdy zamawiający weryfikujący wykonawców zgłaszających swój udział w postępowaniu musi zbadać, czy przesłanki te występują w przypadku oferentów (wnioskodawców). Art. 109 ustanawia przesłanki wykluczenia o charakterze nieobowiązkowym, a ich stosowanie w konkretnym postępowaniu jest poprzedzone decyzją zamawiającego o ich badaniu. Inaczej mówiąc, to zamawiający decyduje, czy – a jeśli tak, to w jakim zakresie – będzie badać konkretne, fakultatywne przesłanki wykluczenia w toku danego postępowania o udzielenie zamówienia.
- Jeżeli zamawiający postanowi uwzględnić w postępowaniu wszystkie lub część fakultatywnych przesłanek wykluczenia wykonawcy, ma obowiązek wskazać te podstawy wykluczenia w ogłoszeniu o zamówieniu lub dokumentach zamówienia. Wraz z ustanowieniem danych przesłanek w konkretnym postępowaniu jako obowiązujących zamawiający traci swobodę w tym znaczeniu, że od tego momentu ma obowiązek badać przesłanki wykluczenia w zakresie, który przewidział w ogłoszeniu o zamówieniu lub dokumentach zamówienia. Innymi słowy, zamawiający ma zawsze obowiązek badać obligatoryjne przesłanki wykluczenia z postępowania, a w zakresie przesłanek fakultatywnych ten obowiązek powstaje w stosunku do tych przesłanek, które wolą zamawiającego znajdują zastosowanie w konkretnym postępowaniu.
- Weryfikacja podmiotowa wykonawców poprzez ustanowienie warunków udziału w postępowaniu nie jest obowiązkowa, a więc warunki udziału nie muszą być ustanawiane w każdym postępowaniu, choć zwykle tak się dzieje. Ustawa w art. 112 przewiduje zamknięty katalog warunków udziału w postępowaniu (do wyboru zamawiającego), wskazując przy tym ich cel – mają umożliwić zamawiającemu ocenę zdolności wykonawcy do należytego wykonania zamówienia. Doprecyzowano także, że warunki udziału w postępowaniu muszą być określone w sposób proporcjonalny do przedmiotu zamówienia. Nie mogą być więc one dowolne. Zgodnie z zasadą proporcjonalności nie mogą być nadmiarowe w stosunku do przedmiotu zamówienia i muszą umożliwiać ocenę rzetelności wykonawcy w rozumieniu jego zdolności do należytego wykonania konkretnego zamówienia.
- Katalog warunków udziału w postępowaniu, jakimi może się posłużyć zamawiający, nie może być rozszerzony ponad te, które przewidziano w ustawie. Obejmują one: zdolność wykonawcy do występowania w obrocie gospodarczym, jego uprawnienia do prowadzenia określonej działalności gospodarczej lub zawodowej, o ile wynika to z odrębnych przepisów, jego sytuację ekonomiczną lub finansową albo zdolność techniczną lub zawodową.
- Ustawodawca, opisując katalog warunków udziału w postępowaniu, podkreślił, że ich ustalenie powinno polegać w szczególności na wyrażeniu minimalnego poziomu zdolności. Chodzi więc o określenie takich warunków udziału w postępowaniu, których spełnienie daje rękojmię należytego wykonania zamówienia, a nie gwarantuje jego wykonanie w wyższej jakości. Sprzeczne z zasadami byłoby ingerowanie w wolnorynkową konkurencję i ograniczanie dostępu do udziału w zamówieniach poprzez kreowanie warunków udziału nieadekwatnych, nadmiarowych w stosunku do tego, co wynika z przedmiotu zamówienia.
- W ujęciu formalnoprawnym zarówno podstawy wykluczenia, jak i warunki udziału w postępowaniu są weryfikowane w najprostszym ujęciu: spełnia / nie spełnia. Nie można ich spełnić w wyższym lub niższym stopniu, nie podlegają też one wielostopniowej ocenie punktowej. Oferta wykonawcy, ewentualnie wniosek o dopuszczenie do udziału w postępowaniu, podlega odrzuceniu, jeśli została złożona przez wykonawcę podlegającego wykluczeniu, jak i niespełniającego warunków udziału w postępowaniu.
- Zasadą jest, że wykonawcy wspólnie ubiegający się o udzielenie zamówienia mogą powoływać się na łączne spełnianie warunków udziału w postępowaniu, a więc łączny potencjał każdego z wykonawców. W zakresie wykonawców wspólnie ubiegających się o udzielenie zamówienia ustawodawca dopuścił jednak możliwość określenia szczególnego sposobu spełniania warunków udziału w postępowaniu (art. 117). Zasadą wtedy jest, że ów szczególny sposób spełniania warunków udziału w postępowaniu przez wykonawców wspólnie ubiegających się o udzielenie zamówienia musi być obiektywnie uzasadniony charakterem zamówienia oraz być w stosunku do niego proporcjonalny.